|
U ataru Starog Sela, na lepom proplanku iznad Grabovačkog potoka, nalazi se jedna od malobrojnih crkava brvnara u Braničevskoj eparhiji. Posvećena je Svetom ocu Nikolaju, odnosno prazniku Prenosa njegovih moštiju. Poznatija je pod imenom "Pokajnica". Za razliku od starih manastira, Pokajnica je svedok našeg novijeg vremena. Podignuta je 1818. godine, kako je urezano u brvno s leve strane ulaznih vrata, a ista godina navedena je i u natpisu na ikoni svetog Đorđa na ikonostasu koji daje podatke o zadužbinaru: "Siju cerkov ogradi gospodar Vujica za spomen, 1818". Crkvu je dakle, a ne manastir, podigao Vujica Vulićević, vojvoda a potom knez cmederevske nahije, u znak kajanja što je organizovao ubistvo vožda Prvog srpskog ustanka Karađorđa Petrovića, počinjeno u obližnjem Radovanjskom Lugu u noći 12-13. jula 1816. godine. Osim narodne tradicije i pomenutog zapisa na ikoni, nemamo drugih podataka o nastanku crkve. Jedan deo narodne tradicije govori da je crkvu podigao knez Miloš novcem nađenim kod ubijenog Karađorđa.
Pokajanje je jedna od hrišćanskih vrlina. Treba podsetiti da je sveti Jovan Krstitelj počeo svoju propoved pozivom svojih savremenika na pokajanje: "Pokajte se jer se približilo Carstvo nebesko" (Mt 3,2). Šest meseci kasnije i Gospod Hristos "poče propovedati i govoriti: Pokajte se jer se približilo Carstvo nebesko" (Mt 4,17). Niko nije bez greha osim Boga, ali svest čoveka o grehu i kajanje vode ga sa grešnih staza na put Božje pravde. Nekoliko crkava u Srbiji nosi naziv "Pokajnica". Tako ovaj naziv nosi između ostalih i jedna zadužbina kralja Dragutina, za koju je narod ubeđen da je podignuta u znak kajanja za svrgavanje oca sa prestola. Čulo se mnogo o tome da nam je moderna istorija počela bratoubistvom (Karađorđe brata Marinka) i kumoubistvom (Miloš Karađorđa), ali bratoubistvo nije srpski izum, već postoji od kada i čovečanstvo. Kajin i Avelj, bili su dva jedina brata na zemlji, "Ali kad bijahu u polju, skoči Kajin na Avelja brata svojega, i ubi ga" (Post 4,8). U dinastičkim i političkim obračunima ubijali su vladare i na Zapadu i na Istoku, te ni tu nicmo ništa novo izmislili. I u najhrišćanskijoj carevini - Vizantiji, ubijali su vladare: na ulici, u bračnom krevetu, u kupatilu, na gozbama, pa čak i u - crkvi. Ali su Srbi bili veći hrišćani i svoj greh priznali i okajali. Samo spaljena i uspavana savest ne zna za kajanje, a epohe i narodi koji nemaju taj osećaj liče na kamenite besplodne pustinje.
Godine 1880. crkvi je pridodat trem sa zapadne strane koji ima funkciju spoljne priprate. Tada je prerađen krov i prepokriven novom šindrom. U vreme Prvog svetskog rata postavljena je rešetka na ogradi trema. Crkva je služila kao parohijska crkva Velike Plane sve do 1951. godine tj. do izgradnje i osvećenja sadašnje crkve u Velikoj Plani. Godine 1954. osnovan je pri ovoj crkvi manastir sa muškim bratstvom a 1991. pretvoren je u ženski manastir.
CRKVA u obliku lađe, pripada većim crkvama ove vrste (15,30h5,80m) sa poligonalnim završecima na oba kraja. Temelj je od kamena, a zidovi visine 2,90 m urađeni su od hrastovih talpi debljine 12-15 cm, međusobno užljebljenih i na ponekim mestima sa unutrašnje strane, ojačanih kosnicama i gredicama debljine 20h28 cm. Krov, najkarakterističniji detalj brvnara, masivan, strm i slemenom dostiže visinu od 7,70 m. Pokriven je šindrom debljine 5 cm i dužine 100 cm. Krov je na oba kraja zaobljen a strmina ublažena nagibom nad 1,5 m širokim strejama. Zapadna vrata su niska. Primitivno prikovane profilisane daščice bez posebne rezbarije, skladno deluju svojim reljefom. Severna vrata su još manja i jednostavnija. Unutrašnjost crkve čini oltarski prostor, brod crkve i krstionica u pritvoru, sa galerijom za hor iznad nje. Svod je koritast, potkovan užljebljenim i profilisanim šašovcima. Ikonostas ima samo carske i severne dveri, vešto je urađen i uklopljen u građevinu čijoj arhitekturi i slikarstvu odgovara. Grčke signature na ikonama upućuju da je njihov autor ili Grk ili neko ko je kopirao grčka dela. To se vidi i na ikoni svetoga Dimitrija, koji kopljem ubija bugarskog cara Kalojana.
Na crkvi ima dosta detalja rađenih u drvetu i kovanom gvožđu kao i onih slikanih na dasci. Oni su najvećim delom originalnih jer se ne nalaze na drugim građevinam ove vrste.
ZVONARA podignuta zapadno od crkve postavljena je na četiri drvena stuba i pokrivena daskama, a nosi dva zvona.
KONAK (17,5h11,5m) podignut je 1980-82. godine, i ima prizemlje i sprato. Ima površinu odoko 230 m2. U konaku je i kapela u kojoj se služi tokom zimskog perioda.
U toku je izgradnja novog konaka sa kelijama za sestrinstvo.
Adresa: 11320 Velika Plana; tel: 026/522-120
|
|